Naukowe opisy atrakcyjnych krajobrazowo skałek roją się niekiedy od niestrawnych dla laika nazw i pojęć. Jako przykład niech posłuży opis z bazy 100 najciekawszych obiektów geoturystycznych w Polsce obiektu o nazwie "Warstwy menilitowe w kamieniołomie w Krościenku":
"Kamieniołom warstw menilitowych i margli globigerinowych w Krościenku znajduje się w odległości 250 m na południe od szosy Krościenko – przejście graniczne, około 1,5 km na wschód od ronda w Krościenku i 1,5 km od przejścia granicznego. Położony jest na prawym, południowo-wschodnim brzegu Strwiąża, na północno-zachodnich stokach góry Ostrykowiec (587,8 m n.p.m.). Umiejscowiony jest w płaszczowinie skolskiej, w południowo-zachodnim skrzydle antykliny Klewy. W kamieniołomie o długości 1 ścian ok. 40 m i wysokości ok. 8 m odsłaniają się margle i rogowce. Warstwy zapadają na południowy zachód pod kątem 50-70°, a odsłonięty profil osadów reprezentuje wiekowo najwyższy eocen – najniższy oligocen (37-28 mln lat temu). W dolnej części odsłonięcia widoczne są najstarsze utwory w kamieniołomie – margle globigerinowe.
Powyżej występuje w profilu zróżnicowana dolnooligoceńska seria warstw menilitowych (część spągowa). Są to (od dołu profilu): warstwy podrogowcowe, rogowce, margle dynowskie. Pierwsze z tych wydzieleń to seria o dominacji brunatnych łupków i mułowców bitumicznych, z wkładkami piaskowców i margli. Łupki są niekiedy silnie skrzemionkowane. Przechodzą one ku górze w charakterystyczny pakiet twardych, uławiconych skał krzemionkowych (rogowców) barwy ciemnej, naścielony z kolei kilkumetrowej miąższości kompleksem twardych, skrzemionkowanych margli dynowskich barwy kremowej lub popielatej, z soczewkami brunatnych rogowców w obrębie ławic.
Całość profilu jest zapisem zmian zachodzących w basenie fliszowym na przełomie eocen-oligocen: od głębokiego, otwartego zbiornika morskiego o dobrze natlenionym dnie, po stosunkowo płytki (fauna otwornicowa górnobatialna), stagnujący, izolowany basen z warunkami redukcyjnymi na dnie, z masową dostawą materii organicznej.
Niedaleko obiektu, drogą asfaltową na przeciwległym, lewym brzegu Strwiąża prowadzą w stronę granicy dwa międzynarodowe szlaki rowerowe: R61 Greenway Karpaty Wschodnie (zielony) i R63 Szlakami Przygód Dobrego Wojaka Szwejka.
Proponowane stanowisko w Krościenku jest jednym z lepszych odsłonięć korelacyjnego poziomu margli globigerinowych. Odsłonięte tu utwory są zapisem istotnych zmian w paleogeografii i paleośrodowisku basenu Karpat Zewnętrznych na granicy eocen-oligocen. Były one również wszechstronnie przebadane pod względem geochemicznym.
Stanowisko jest dużym, efektownym, stabilnym i łatwo dostępnym odsłonięciem."
W powyższym tekście zwróciły moja uwagę wspomniane już margle globigerynowe i łupki menilitowe. Cóż to za skały?
Margle globigerynowe to skały powstałe w wyniku przekształcenia mułów głębinowych, tworzonych głównie przez wapienne szkieleciki obumarłych otwornic z rodzaju Globigerina. Otwornice te występują najliczniej w strefie otwartego, ciepłego oceanu. Zawartość węglanu wapnia jest w tych marglach stosunkowo wysoka i wynosi przeciętnie 60%. Resztę stanowią ilaste cząstki krzemionki. Gdyby zawartość tego związku przekraczała 67% to wówczas skałę nazywalibyśmy wapieniem marglistym.
 |
| Globigerina bulloides - źródło: wordsinmocean.com |
Łupki menilitowe to również skały osadowe, ale zbudowane z drobnych wypłukanych przed milionami lat drobniutkich cząstek skał, osadzonych również na dnie pradawnego oceanu Tetydy, którego pozostałością jest dzisiejsze Morze Śródziemne. Zgodnie ze swoją nazwą łupki "łupią się" - to znaczy rozwarstwiają na cienkie równoległe płytki. Rodzajowy przydomek "menilitowy" zawdzięczają obecności cieńszych i grubszych wkładek menilitu - ciemnobrunatnej odmiany opalu. Minerał ten został opisany po raz pierwszy przez Abrahama Gottlob Wernera (tego od neptunizmu na podstawie próbek zebranych w dzielnicy Paryża - Ménilmontant (stąd nazwa).
3 komentarze:
No właśnie, zaczęłam czytać Twój wpis i myślę sobie, co też Krzysiek tu wypisuje, że ja prawie nic nie rozumiem? lubię takie skałki, wychodnie, kamienie na dole, oglądać, wyjmować z wody, inne, kiedy wyschną, ale zazwyczaj nie zastanawiam się, z czego są zbudowane, a tu tyle ciekawostek, czasami dla mnie niestrawnych; i pewnie nie będę zgłębiać ich pochodzenia, a tylko zachwycać się ich pięknem; pozdrawiam serdecznie.
To jest chyba właściwe podejście. Tropiąc szczegóły zapominamy o pięknie całości. A to bywa ostatecznie decydujące jak czytamy w starych kronikach ;-)
"Syn Olgi, Świętosław, trwał do końca życia w pogaństwie, za to syn jego a wnuk Olgi, imieniem Włodzimierz, postanowił przyjąć chrzest święty. Na wieść, że książę Włodzimierz chce porzucić bałwochwalstwo, od rozmaitych narodów i wyznań przychodzili posłowie zapraszając go każdy do swej wiary. Między pierwszymi byli posłowie Bułgarów mahometańskich, potem posłowie Chazarów Żydów, następnie Niemcy, a wreszcie Grecy z Konstantynopola. Włodzimierz wszystkich wysłuchał, ale nie umiał osądzić, któraby wiara była najlepszą. Naradziwszy się więc z bojarami swymi, wysłał posłów do tych narodów, aby się przypatrzyli na miejscu każdej religii. Posłowie ci powróciwszy z podróży tak w Kijowie opowiadali to co widzieli po świecie: "By liśmy naprzód u Bułgarów, patrzyliśmy tam jak się kłaniają w bóżnicy stojąc bez pasa, ukłoni się i siądzie i ogląda się sam i tam jak opętany i nie masz wesela u nich, jeno smutek wielki. Niedobry jest zakon ich. I przyszliśmy do Niemiec i widzieliśmy w kościele służby odprawiających a pięknoty żadnej nie widzieliśmy. I przyszliśmy w Greki i wiedli nas, gdzie służą Bogu swojemu i nie wiedzieliśmy, czy jesteśmy w niebiosach czy na ziemi. Nie masz bowiem na ziemi takiego widowiska i takiej pięknoty i nie jesteśmy w stanie wypowiedzieć tego, tylko to wiemy, że tam jedynie Bóg między ludźmi przebywa, a służba ich cudniejsza niż w innych krajach." Na to odezwał się Włodzimierz: "Gdzie więc przyjmiemy chrzest?" a oni mu rzekli: Gdzie ci się podoba."
uff - ciężkostrawne ;-)
Prześlij komentarz