Różaneczniki i azalie w Bolestraszycach

Azalia zachodnia 'Irene Koster'

W pełni wiosny zapraszam Was do szczególnego miejsca na Podkarpaciu - arboretum w Bolestraszycach. Dawne dworskie ogrody zostały przekształcone w 1975 roku w nowoczesne dendrarium przez zespół kierowany przez botanika i miłośnika ziemi przemyskiej prof. Jerzego Pióreckiego.

 Różanecznik wielkokwiatowy 'Marie Forte'

Arboretum jak sama nazwa wskazuje  (łac. arbor – drzewo) jest szczególnym ogrodem prezentującym przede wszystkim drzewa i krzewy, chociaż nie tylko. Zgromadzono tu kilka tysięcy gatunków i odmian w kilkunastu kolekcjach w tym między innymi: roślin wodnych, bagiennych, wrzosowatych,  ginących i chronionych, użytkowych i biblijnych. Sporym zainteresowaniem cieszy się tzw. ogród sensualny, gdzie rośliny można poznawać nie tylko za pomocą wzroku ale również poprzez węch, dotyk i smak.

Kolekcję uatrakcyjniają ciekawe formy wiklinowe i pomysłowe założenia ogrodowe takie jak wierzbowy labirynt czy pomost przez stawy. Poszczególne alejki swymi nazwami upamiętniają regionalistów  szczególnie zasłużonych dla okolic Przemyśla i Pogórza Przemyskiego. Swoje "drogi przyrodnicze" mają tu przyrodnicy: Stanisław Batko, Jan Gwalbert Pawlikowski, Bolesław Kotula, Włodzimierz Seneta, Władysław Szafer, Tadeusz Trella.

 Koniczyna pannońska z bolestraszyckiej kolekcji odnaleziona na Pogórzu Przemyskim przez Bolesława Kotulę w XIX w.

Kolekcja rzadkich, zagrożonych, ginących i chronionych gatunków flory polskiej zawiera ponad 130 taksonów pochodzących głównie z Pogórza Przemyskiego i Bieszczadów.

Azalia zachodnia

Po krótkiej prezentacji obiektu wróćmy do krzewów, które w maju tworzą szczególny kolorystyczny i zapachowy klimat dendrarium. Tysiące barwnych kwiatów w tęczowych kolorach przez 2-3 tygodnie tworzy zachwycającą mozaikę.

Różaneczniki opisał w 1753 roku Karol Linneusz, różnicując je na rododendrony (gr.rhódon = róża i déndron= drzewo) i azalie (gr. azaléos = suchy). Do rodzaju Rhododendron zaliczył krzewy, które zachowują liści na zimę, zaś do rodzaju Azalea włączył krzewy zimą bezlistne.

Różanecznik wielkokwiatowy

Mimo, że późniejsi systematycy zweryfikowali negatywnie diagnozy szwedzkiego botanika, w tradycyjnym nazewnictwie nadal używa się zaproponowanego przez niego podziału.

Różanecznik wielkokwiatowy  'Eskimo'

W systematyce i nazwach trudno się zresztą połapać gdyż radosna i  wytrwała praca ogrodników na całym świecie doprowadziła do powstania tysięcy odmian, form i krzyżówek. Materiałem do ich pracy były kilkadziesiąt z blisko tysiąca "botanicznych" gatunków pochodzących z gór południowo-wschodniej Azji, Nowej Gwinei (około 200 gatunków), Ameryki Północnej (30 gatunków), Europy (7 gatunków) i Australii (1 gatunek). 

Azalia pontyjska

W obecnych granicach Polski jedynego rodzimego przedstawiciela rodzaju Rododendron - azalię pontyjską można podziwiać na jedynym naturalnym stanowisku w rezerwacie Kołacznia w Woli Zarczyckiej. Poza tym można go oczywiście oglądać w wielu naszych przydomowych ogródkach ;-)

Różanecznik wschodniokarpacki

W przedwojennych granicach Polski mieliśmy jeszcze jeden gatunek różanecznik wschodniokarpacki - sztandarową roślinę Czarnohory. Jak zapisał w swojej monografii Huculszczyzny pisał Włodzimierz Szuchiewicz: "Różanecznik mirtowaty, krzaczek bardzo rozgałęziony, dorastający do 1 m. wysokości. Pędy jego leżą to na ziemi, to znów pną się w górę ; tylko górne części pędów są ulistnione gdzie też liście rosną gęsto i bez ładu, dolne zaś są okryte brodaweczkami (szczątkami liści). Piękne różowe kwiaty wyrastają po 4—6 na krótkich ogonkach na wierzchołkach pędów. Różanecznik ten rośnie obficie po skalistych obrywach w wysokości 1300—2000 m., jest on najpiękniejszą rośliną, właściwą tylko Czarnohorze." 

Różaneczniki wschodniokarpackie na Popie Iwanie Marmaroskim

Podobne barwne dywany różanecznika wschodniokarpackiego zobaczymy jednak nie tylko w Karpatach Wschodnich, ale również  w Karpatach Południowych i na Bałkanach.