Najstarsza huta szkła w Górach Słonnych

Dzięki historycznym poszukiwaniom prowadzonym przez znakomitego regionalistę Macieja Augustyna oraz mieszkańcom Zawadki odkryto prawdopodobnie najstarszą hutę szkła w Górach Słonnych i na Pogórzu Przemyskim. W dokumentach historycznych znaleziono zapis potwierdzający istnienie huty w 1663 roku, zaś poszukiwania terenowe pozwoliły odnaleźć odpady hutnicze (szlakę)  i ciekawy egzemplarz szkła aptekarskiego w postaci buteleczki.

Źródełko spod kamienia z metalową rynienką do czerpania wody

Huta była zlokalizowana w źródliskach potoku Tyrawka na granicy wsi Zawadka i Ropienka. Na razie nie odkryto jak długo i do kiedy funkcjonowała.

Według różnych danych miała być zlokalizowana nieco na południe lub na północ od obecnej drogi asfaltowej. Być może budując drogę  część odpadów przemieszczono stąd sprzeczne informacje. 

W każdym razie ja znalazłem spore ilości szlaki pohutniczej w paryi w sąsiedztwie niewielkiego źródełka jednego z potoczków zasilających Tyrawkę, na północ od drogi, właściwie tuż za przydrożnym rowem.

Paryja jak to paryja od dekad i stuleci była wykorzystywana jako wysypisko, stąd też prawdziwe wykopaliska można tu prowadzić. Odpadki z różnych epok wymieszane są dokumentnie, stąd też datowanie poszczególnych artefaktów z pewnością trudne jest.

Czy XVII-wieczna huta jest jakimś szczególnym przypadkiem? Według monografii prof. Andrzeja Wyrobisza "Szkło w Polsce od XIV do XVII w." pierwsze wzmianki o hutach szkła w Polsce pochodzą z początku XIV w.:  Pod koniec XIII lub na początku XIV w. zaniechano u nas zakładania przy grodach niewielkich warsztatów wytwarzających ozdoby z dostarczanej im masy szklanej, a zaczęto budować w lasach huty, w których wytapiano masę i formowano różnorodne wyroby szklane. W XVII w. te huty leśne zaczęły podupadać. W XVIII w. zaczęto zakładać wielkie zakłady produkujące szkło: manufaktury, które podniosły wytwórczość szklarską w Polsce na nie znany dotąd poziom. Nie znaczy to, że małe hut y leśne w ogóle wówczas zanikły. Działały one nadal, były nawet dosyć liczne, ale wobec istnienia manufaktur ich rola w produkcji szkła była inna niż poprzednio.