Kalwaria Pacławska - Jasna Góra Podkarpacia

Kalwaria Pacławska— od wsi Pacław nazwana Pacławska. Jędrzej Maksymilian Fredro kasztelan lwowski (1661—1677), a później wojewoda podolski (1677—1679), z powodu dzieł swoich zwany Tacytem polskim, wedle podania goniąc na łowach w lasach tamecznych za jeleniem, ujrzał między rogami tegoż krzyż promienny, czem wzruszony powziął myśl założenia w tem miejscu Kalwaryi, kościoła i klasztoru: jakoż w przeciągu trzech lat wszystko to wykonał i wśród lasu fundował tu roku 1668 dnia 5 sierpnia Franciszkanów. Poczem polecił synowi swemu Jerzemu Bogusławowi, późniejszemu kasztelanowi lwowskiemu, bawiącemu podówczas w Rzymie, o wyjednanie odpustów dla tej Kalwaryi. Klemens X słuchając opowiadania o tej fundacyi, na prośbę jego odpowiedział: Fili! magna et multa petis, vis-ne ex Polonia Romam facere. I dał na jeden raz odpust zupełny, potem r. 1671 otrzymał tenże Jerzy Fredro odpust na lat 20, a Franciszkanie następnie ponawiali prośby co lat 20.

R. 1743 Wacław Sierakowski, biskup przemyski, erygował przy tym kościele parafię, a r. 1773 d. 3 maja Szczepan z Wielkiej Tarnawy Dwernicki począł murować tu większy kościół, po ukończeniu którego r. 1775, następnie w r. 1776 dnia 29 września Waleryan Tomaszowski biskup kamieniecki — ormiański pokonsekrował pod wezwaniem Znalezienia św. Krzyża. Kościół wspaniały z wysokiemi wieżami, do wielkich drzwi prowadzą ciosowe wschody. Kościół i klasztor spalił się r. 1855, a później roku 1862 podpalony przez kościelnego, i przez pobożnych był odbudowany. W tym kościele jest cudowny obraz Matki Bożej na drzewie malowany. Matka Boża na lewej ręce trzyma Dzieciątko Jezus, a w prawej berło. Dzieciątko Jezus prawą ręką błogosławi, a w lewej trzyma kulę ziemską; głowy w koronach. Oblicze Matki Bożej cudownie piękne, blade, włosy rozpuszczone. Obraz ten pierwotnie był w Kamieńcu podolskim, w kościele Franciszkanów, a kiedy Turcy po zdobyciu Kamieńca r. 1672 kościół obrócili na stajnie i obrazy powyrzucali r. 1679 pod most, jeden pobożny staruszek wydobył ten obraz i przyniósł go do Kalwaryi około r. 1685. 

Gdy przy tym obrazie działy się cuda i takowe przez władze duchowne zostały sprawdzone, X. Benigny Chmura, gwardyan klasztoru, r. 1881 udał się do Rzymu z prośbą o ukoronowanie tego cudownego obrazu. Po otrzymaniu na to r. 1882 dnia 23 maja pozwolenia, X. Sołecki biskup przemyski dokonał aktu koronacyi r. 1882 d. 14 sierpnia koronami srebrnemi, sprawionemi przez dziedzica Kalwaryi Józefa Tyszkowskiego.

Źródło: O cudownych obrazach w Polsce Przenajświętszej Matki Bożej wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne przez X. Wacława z Sulgostowa – Nowakowski Edward (1829-1903)

W taki sposób wędrówka obrazu Matki Bożej połączyła Kościół franciszkanów pw. Wniebowzięcia NMP w Kamieńcu Podolskim i klasztor w Kalwarii Pacławskiej. Podczas okupacji tureckiej Kamieńca Podolskiego ucierpiały wszystkie katolickie świątynie. Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim została sprofanowana i przekształcona w meczet, zaś do świątyni dobudowano minaret. Po odzyskaniu Kamieńca na minarecie ustawiono figurę Matki Boskiej.