Historia solą przyprawiana

„Historia solą przyprawiana”
Przewodnik po gminie Sanok i Borysławiu

W latach 2021-2023 Gmina Sanok w partnerstwie z Radą Miasta Borysław zrealizowała projekt „Historia solą przyprawiana”. Przedsięwzięcie miało na celu przypomnienie dziedzictwa kulturowego i historii związanej z wydobyciem i produkcją soli.

W ramach projektu wykonano kilka małych inwestycji infrastrukturalnych m. in. ogrodzenie źródła solankowego "Warzelnia" oraz budowa parkingu w Tyrawie Solnej, a także budowa parkingów i wiat turystycznych w Tustanowicach (dzielnicy Borysławia). 

Zrealizowano też film promocyjny w dwóch wersjach językowych oraz wydano bardzo ciekawy dwujęzyczny przewodnik „Historia solą przyprawiana”- Przewodnik po gminie Sanok i Borysławiu autorstwa dr. Łukasza Bajdy, dr. Macieja Dębca, Ihora Romaniuka i Albertyny Buchynskiej. Przewodnik jest dostępny w formie pdf. Publikacja podzielona jest na dwie części „Gmina Sanok” i „Borysław”. Część sanocka liczy 13 rozdziałów, z których trzy poświęcone jest solowarstwu (Prahistoryczne solarstwo w Tyrawie Solnej, Źródła słone w Tyrawie Solnej, Archeologia okolic Tyrawy Solnej). Część borysławska liczy aż 34 rozdziały i podrozdziały, w tym pięć ściśle "solnych" (Borysławska MTG – obszar dawnego historycznego górnictwa, Historia wydobycia soli w Borysławiu, Informacje historyczne o produkcji soli w Borysławiu, Historia technologii wydobycia soli, Słynne borysławskie warzelnie soli z XVI–XIX wieku). Ponadto „solne dane” pojawiają się przy okazji omawiania poszczególnych miejscowości, dzisiaj często dzielnic Borysławia (Bania Kotowska, Tustanowice, Jasienica Solna). 

Zdjęcia perełka - solanka "z kłody"
źródło: „Historia solą przyprawiana”
- Przewodnik po gminie Sanok i Borysławiu

Dla mnie szczególnie interesująca była część ukraińska, bogato ilustrowana rycinami z epoki oraz współczesnymi ilustracjami odtwarzającymi wygląd dawnych technologii i miejsc, także za pomocą AI. Niestety wydawca nie zadbał o odpowiednią korektę polskiego tłumaczenia z języka ukraińskiego, stąd też sporo językowych niezręczności, szczególnie w zakresie słownictwa solowarskiego np.: сировица – serum, росіл - solanka, топка солі - piec solny (sic!), зварич - kucharz (sic!). 

źródło: „Historia solą przyprawiana”
- Przewodnik po gminie Sanok i Borysławiu

Nieco przykro, że ukraińscy autorzy wykorzystali dwukrotnie materiał graficzny z mojego bloga (str. 167 i 168), a nawet nie pokusili się o przeczytanie ze zrozumieniem treści posta "Kotów albo jak dotrzeć do źródła?" powielając błędną informację: „Najstarsza produkcja soli na terytorium współczesnego Borysławia odbywała się we wsi Kotów, która została założona w XV wieku i należała do majątku Bircza, który był własnością Jarosza Matijaszowycza herbu Gozdava”.